Himnos litúrgicos del licenciado Francisco PachecoIII. Himnos a San Isidoro y a las santa Justa y Rufina

  1. Charlo Brea, Luis
  2. Pozuelo Calero, Bartolomé
Journal:
Minerva: Revista de filología clásica

ISSN: 0213-9634

Year of publication: 2013

Issue: 26

Pages: 269-297

Type: Article

More publications in: Minerva: Revista de filología clásica

Abstract

Critical edition, translation into Spanish and study of six hymns (three to Saint Isidorus and three to Saints Iusta and Rufina) included in the breviary of saints of Seville (Officia propria Sanctorum Hispalen. Ecclesiae..., Salamanca 1591). Although there is considerable evidence to suggest that their author is licenciado Francisco Pacheco (1535-1599), there are no conclusive proofs. The critical edition offers the text published in 1591, during the life of the author. It also includes the modifications introduced in later editions, namely, tree new editions of Officia (Madrid 1659, Seville 1679 and Antwerp 1720), a new version published by Faustino Arévalo in his Hymnodia Hispanica (1786), who made minor lexical and metrical amendments, and an edition published by Ángel Galán y Domínguez in 1899. The paper makes three remarks: the hymns include phonic plays on words and some of Pacheco’s characteristic expressions; hymn II to Isidorus evidences Pacheco’s Neo-stoic ideas; finally, both Christian and pagan conceptions combine in the hymns in the same way as they do in the rest of his work. The analysis, therefore, offers a new evidence of Pacheco’s authorship.

Bibliographic References

  • ALCINA ROVIRA, J.F. (1975-1976), “Aproximación a la poesía latina del Canónigo Francisco Pacheco,” Boletín de la Real Academia de Buenas Letras de Barcelona 36, 211-263.
  • ARÉVALO, F. (1786), Hymnodia Hispanica. Officii proprii Hispanici ad Latinitatis metrique leges et ad cantus rationem reuocata hymnisque plurimis aucta. Auctore Faustino Arévalo, Roma, Tipografía Salomoniana.
  • ARÉVALO, F. (1797), S. Isidori Hispalensis episcopi, Hispaniarum doctoris, Opera omnia, denuo correcta et aucta, recensente Faustino Areualo, Roma, Antonio Fulgonio.
  • BROWN (1980), J., Imágenes e ideas en la pintura española del siglo XVII, trad. esp., Sevilla, Alianza Editorial (= Princeton 1978).
  • CHARLO BREA, L.-POZUELO CALERO, B. (en prensa), “Himnos litúrgicos del licenciado Francisco Pacheco, I. Introducción general”, en Mª J. MUÑOZ JIMÉNEZ (ed.), Manipulus studiorum. Homenaje a la profesora Ana María Aldama Roy, Madrid, Departamento de Filología Latina de la UCM.
  • CHARLO BREA, L.-POZUELO CALERO, B. (2011), “Himnos litúrgicos del licenciado Francisco Pacheco, II. Himnos a San Hermenegildo”, Revista de Estudios Latinos 11, 163-184.
  • CHARLO BREA, L.-POZUELO CALERO, B. (en prensa), “Un nuevo himno inédito a san Isidoro del licenciado Francisco Pacheco”, Myrtia 28.
  • CORREA RODRÍGUEZ, J.A. (2000), “El topónimo Hispal(is)”, Philologia Hispalensis 14, 181-190.
  • DÍAZ Y DÍAZ, M.C. (1982), San Isidoro de Sevilla. Etimologías I, Madrid, BAC.
  • GALÁN Y DOMÍNGUEZ, Á. (1899), La sacra Musa hispalense. Himnos propios de los Santos de Sevilla, precedidos de noticias biográficas; inscripciones de la antesala y sala capitular, Giralda y otros lugares de la Sta. Iglesia metropolitana, Sevilla, Izquierdo y Cía.
  • GALLEGO MOYA, E. (2002), Faustino Arévalo. Los himnos de la ‘Hymnodia Hispanica’, Alicante, Universidad.
  • GÓMEZ CANSECO, L. (2007), “Lope de Vega y el humanismo sevillano: el Cantar bíblico en la Jerusalén conquistada”, en P. BOLAÑOS DONOSO et alii (eds.), Geh hin und lerne. Homenaje al profesor Klaus Wagner, 2 vols., Sevilla, Universidad, 2,617-633.
  • MERRILL, W.A. (1917), Latin Hymns, Chicago-Nueva York-Boston, B.H. Sanborn.
  • MIGNE, J.-P. (1862), Patrologiae cursus completus. Series latina prior. Tom. 81: Sancti Isidori, Hispalensis episcopi, Opera omnia, París, Garnier.
  • MONTERO, J.-SOLÍS DE LOS SANTOS, J. (2009), “Otra lectura de la epístola de Pedro Vélez de Guevara a Fernando de Herrera”, en S. CRESPO MATELLÁN et alii (eds.), Teoría y análisis de los discursos literarios. Estudios en homenaje al profesor Ricardo Senabre Sempere, Salamanca, Universidad, 243-250.
  • POZUELO CALERO, B., (1993a), El Licenciado Francisco Pacheco. Sermones sobre la instauración de la Libertad del Espíritu y Lírica amorosa, Sevilla-Cádiz, Universidad de Sevilla-Universidad de Cádiz.
  • POZUELO CALERO, B. (1993b), “El túmulo erigido en Sevilla a la apertura de la nueva Capilla Real (1579), obra emblemática del Licenciado Francisco Pacheco,” Excerpta Philologica 3, 349-372.
  • POZUELO CALERO, B. (1996), “Horacianismo en la poesía latina del Licenciado Francisco Pacheco”, en A.Mª ALDAMA (ed.), De Roma al Siglo XX, Madrid, SELat-UNED-UNEX, 863-873.
  • POZUELO CALERO, B. (2004), El licenciado Francisco Pacheco. El túmulo de la reina doña Ana de Austria, Alcañiz-Madrid, IEH-CSIC-Laberinto.
  • POZUELO CALERO, B. (2008a), “Estoicos en la Sevilla del XVI: un poema en falecios del licenciado Francisco Pacheco a Pedro Vélez de Guevara”, Revista de Estudios latinos 8, 143-159.
  • POZUELO CALERO, B. (2008b), “La paráfrasis latina inédita del salmo 109 (110) del licenciado Francisco Pacheco y sus objetivos en comparación con las de George Buchanan, Benito Arias Montano y Fray Luis de León”, Neolateinisches Jahrbuch 10, 5-39.
  • POZUELO CALERO, B. (2011), “El oscuro suceso de la llegada a Sevilla de las reliquias de San Hermenegildo”, en R. CARANDE HERRERO-D. LÓPEZ-CAÑETE QUILES (eds.), Pro tantis redditur. Homenaje a Juan Gil en Sevilla, Sevilla, Pórtico.
  • SÁNCHEZ SALOR, E. (2002), De las “elegancias” a las “causas” de la lengua: retórica y gramática del humanismo, Alcañiz-Madrid, IEH-Laberinto-CSIC.
  • SHEPHERD (1871), L., The Liturgical Year by the Very Rev. Dom Prosper Guéranger. Paschal Time, vol. 2., Dublín, James Duffy.