Nuevos argumentos para la identificación del destinatario de la carta de Antonio Agustín del 21 de octubre de 1576 (BNE Ms. 1854)

  1. A NTONIO D ÁVILA P ÉREZ
Revista:
Minerva: Revista de filología clásica

ISSN: 0213-9634

Año de publicación: 2017

Número: 30

Páginas: 239-263

Tipo: Artículo

Otras publicaciones en: Minerva: Revista de filología clásica

Resumen

La Biblioteca Nacional de España conserva la minuta autógrafa de una carta del gran humanista Antonio Agustín con fecha del 21 de octubre de 1576. La misiva es la respuesta a un destinatario cuyo nombre no se cita en el borrador. La bibliografía precedente, comenzando por el propio inventario de manuscritos de la Biblioteca Nacional, ha conjeturado (entre signos de interrogación) que la carta iba dirigida al ilustre biblista Benito Arias Montano. Sin embargo, en las dos últimas décadas han visto la luz muchas publicaciones dedicadas a la correspondencia de Arias Montano de donde se pueden obtener nuevas evidencias para identificarlo como el seguro destinatario de la carta de Agustín. Los objetivos del presente artículo son exponer estos nuevos argumentos y demostrar que la carta en cuestión es una pieza clave para la reconstrucción del puzle de la polémica recepción de la Biblia Políglota de Amberes dirigida por Arias Montano.

Referencias bibliográficas

  • Alcina Rovira, Juan Francisco y Joan Salvadó Recasens, (2007), La biblioteca de Antonio Agustín. Los impresos de un humanista de la Contrarreforma, Alcañiz, Instituto de Estudios Humanísticos – CSIC.
  • Antonio, Nicolás (1783), Bibliotheca hispana noua siue hispanorum scriptorum qui ab anno MD ad MDCXXXIV floruere notitia, Madrid, Joaquín de Ibarra.
  • Biblioteca Nacional (1959), Inventario general de manuscritos de la Biblioteca Nacional. V (1599-2099), Madrid, Servicio de Publicaciones de la Dirección General de Archivos y Bibliotecas.
  • Biblia Sacra (1569-1573), Biblia Sacra Hebraice, Chaldaice, Graece et Latine Philippi II Regis Catholici pietate et studio ad Sacrosanctae Ecclesiae usum, Antuerpiae, Christophorus Plantinus.
  • Carbonell Manils, Joan (1991), Epigrafía i numismática a l’epistolari d’Antonio Agustín (1551-1563), tesis doctoral, Universidad Autónoma de Barcelona, Barcelona, disponible en http://hdl.handle.net/10803/ 5551 (fecha de consulta: 12/03/2016).
  • Charlo Brea, Luis (2007), Levino Torrencio. Correspondencia con Benito Arias Montano, Alcañiz-Madrid, Instituto de Estudios HumanísticosCSIC.
  • Clemente Romano (1564), De constitutionibus apostolicis B. Clemente Romano auctore libri VIII, Io. Carolo Bouio episcopo Ostunensi interprete, Parisiis, Apud Iacobum Dupuis.
  • Dávila Pérez, Antonio (2000), “La polémica Arias Montano‐Wilhelmus Lindanus: Un nuevo documento (AGR I, 115, nr. 3714)”, Humanistica Lovaniensia 49, 139‐165.
  • Dávila Pérez, Antonio (2002), Benito Arias Montano.Correspondencia conservada en el Museo Plantin-Moretus de Amberes, 2 vols., Madrid-Alcañiz, Instituto de Estudios Humanísticos–Editorial Laberinto - CSIC.
  • Dávila Pérez, Antonio (2009), “Regnavit a Ligno Deus: Affirmat Arias Montanus;negat Lindanus. Revisión de la polémica Benito Arias Montano‐Wilhelmus Lindanus a la luz de nuevos documentos”, Humanistica Lovaniensia 58, 125‐189.
  • Dávila Pérez, Antonio (2011), “Retractación o pertinacia. Vicisitudes de un tratado parcialmente perdido de Arias Montano al hilo de la polémica en torno a la Biblia Políglota de Amberes”, Sefarad 71‐2, 369‐412.
  • Dávila Pérez, Antonio (2014), “Las dos versiones de la ‘De Psalterii Anglicani exemplari animaduersio’ de Benito Arias Montano en la Biblia Políglota de Amberes”, Sefarad 74‐1, 185‐254.
  • Dávila Pérez, Antonio (2015), “Pro hebraicis exemplaribus et lingua: carta latina inédita de Benito Arias Montano a Gilberto Genebrardo (BNE, Ms. 149)”, Ágora. Estudos Clássicos em Debate 17.1, 337‐412.
  • Dávila Pérez, Antonio (2016), “La apología de la Biblia Regia escrita por Benito Arias Montano. Un documento en paradero desconocido”, Euphrosyne 44, 279‐290.
  • Ehses, Stephanus (1901‐ ), Concilium Tridentinum: diariorum, actorum, epistolarum,tractatuum noua collectio, Freiburg, Herder, vol. V‐3, 91‐ 92.
  • Espinosa Alarcón, Andrés (1981), Luciano de Samóstata. Obras, introducción general por J. Alsina Clota, traducción y notas por Andrés Espinosa Alarcón, vol. I, Madrid, Gredos.
  • James, Thomas (1612), A Treatise of the Corruption of Scripture, Councils, and Fathers, by the Prelats, Pastors, and Pillars of the Church of Rome, for Maintenance of Popery. Together with a Sufficient Answer unto James Gretser and Anthony Possevine, Jesuits, and the Unknown Author [May, a Priest] of the Grounds of the Old Religion & the New. Divided into Five Parts, London, Mathew Lownes.
  • Lindanus, Wilhelmus (1558), De optimo scripturas interpretandi genere libri III siue undenam solida Scripturarum Sacrarum ueritas sensusque germanus ac uerus nunc temporis sit petendus: an ex Hebraica, quam dicunt, ueritate, num fontibus Graecis hauriendus an Vulgata potius editione Latina quaerendus uti in Concilio Tridentino dudum definiebatur, Coloniae, apud Maternum Cholinum.
  • Macías Rosendo, Baldomero (1998), La Biblia Políglota de Amberes en la correspondencia de Benito Arias Montano (Ms. Estoc. A 902), Huelva, Servicio de Publicaciones de la Universidad de Huelva.
  • Macías Rosendo, Baldomero (2008), La correspondencia de Benito Arias Montano con el Presidente de Indias Juan de Ovando. Cartas de Benito Arias Montano conservadas en el Instituto de Valencia de Don Juan, Huelva, Servicio de Publicaciones de la Universidad de Huelva.
  • Migne, Jacques-Paul (1857a), Patrologia Graeca, I, París.
  • Migne, Jacques-Paul (1857b), Ἱουστίνου πρὸς Τρύφωνα ἱουδαῖον διάλογος. Iustini Dialogus cum Tryphone iudaeo, en Patrologia Graeca, VI, París, cols. 471‐800.
  • Pseudo-Clemente (1536), En damus lector denuo recognitos diui Clementis eius in quam cuius s. Paulus ad Philippenses meminit, cuiusque ea fertur magno Graecorum et Latinorum consensu Epistola quae ad Hebraeos uulgo inscripta est, recognitionum libros X ad Iacobum fratrem domini Rufino Torano Aquileiense interprete: quibus accesserunt selectissimae uetustissimorum praesulum Epistolae ...; addidimus his praeterea quatuor Conciliorum, Niceni, Constantinopolitani, Ephesini et Chalcedonensis decreta, Basileae, [Johann Bebel].
  • Rekers, Ben (1973), Arias Montano, Madrid, Taurus. Stählin, Otto (1905-9), Clemens Alexandrinus, Leipzig, J. C. Hinrichs’sche Buchhandlung.